Hazar Denizi’nde geçmiş yıllarda ortaya çıkan ve “hayalet ada” olarak adlandırılan adacık, hızlı bir şekilde yok olmuştur. Azerbaycan açıklarında, deniz altındaki bir çamur volkanının patlaması sonucu oluşan bu ada, NASA’nın Dünya Gözlemevi tarafından yayınlanan görüntülere göre, Kumani Bank adını almış ve Azerbaycan’ın doğu kıyısından 24 kilometre açıkta bulunmaktadır. 2023 yılı ocak ayında gerçekleşen patlamayla ortaya çıkan adacık, 4 Şubat tarihinde 400 metreye kadar genişlemişti. Ancak uzmanlara göre, adacığın artık tamamen yok olmuş olması beklenmektedir.
Kumani Bank: Çamur Volkanının Etkisi
Kumani Bank isimli volkan, 1861 yılında keşfedildikten bu yana toplamda sekiz kez patlamıştır. Her patlama kısa süreli olmasına rağmen, her biri geçici adaların oluşumuna neden olmuştur. 1950 yılındaki en güçlü patlama, 6 metre yüksekliğe ve 700 metre genişliğe ulaşan bir adacık oluşturmuştur. Çamur volkanları, lav ve kül yerine aşırı ısınmış çamur ve su püskürterek adalar oluştururlar. Azerbaycan, dünya üzerindeki en yoğun çamur volkanı bölgelerinden birine ev sahipliği yapmaktadır. Ülke genelinde karada ve deniz altında 300’den fazla aktif çamur volkanı bulunmaktadır. Bu durum, Arap ve Avrasya tektonik plakalarının çatıştığı “yakınsama bölgesi” üzerinde yer alması nedeniyle meydana gelmektedir. Çamur volkanları, klasik volkanlar kadar yıkıcı olmasa da, yüksek basınçlı doğalgaz içermektedir. Bu doğalgaz, kayaların çarpmasıyla oluşan kıvılcımlarla tutuşabilir ve büyük alev patlamalarına yol açabilir. 2021 yılında Kumani Bank yakınlarında yaşanan bir denizaltı patlamasının, yüzlerce metre yükseğe ulaşan bir ateş sütununa neden olduğu tahmin edilmektedir.
Diğer Örnekler
Ayrıca bu tür geçici adalar yalnızca çamur volkanlarına özgü değildir. 2015 yılında Tonga’daki Hunga Tonga-Hunga Ha’apai yanardağının denizaltı patlaması sonucunda, güney Pasifik’te yaklaşık 1,9 kilometrekarelik yeni bir ada oluştu. Ancak bu ada, 2022 yılında meydana gelen büyük patlamayla tamamen yok oldu. Bilim insanları, adada daha önce keşfedilmemiş mikrobiyal türlerin yaşadığını ancak patlama ile yok olduklarını belirtmektedir. Benzer şekilde, Japonya açıklarında Iwo Jima adası yakınlarında Ekim 2023’te meydana gelen şiddetli bir patlama sonucu oluşan “Niijima” adı verilen ada, Mart 2024’te hızla batmaya başlamıştır. Uydu görüntüleri, hala aktif volkanik aktiviteyi gösterse de, adanın büyük bir kısmının sular altında olduğunu göstermektedir.
